Kiedy DIY przynosi oszczędności

W projektach DIY zwykle jest to dominująca część kosztów. W produkcji firmowej udział tego składnika w kosztach może się kształtować bardzo różnie, czasami bywa zaskakująco mały. Pomijając wyjątkowe przypadki, majsterkowicz zawsze zapłaci za podobne podzespoły sporo więcej niż firma. Nie ma jednak możliwości by określić jakieś stałe proporcje pomiędzy cenami detalicznymi dla amatorów, a cenami zaopatrzeniowymi dla producentów sprzętu audio.

Głośniki renomowanych marek zwykle będą kosztowały w detalu około 2 razy drożej niż w fabryce. Różnica w cenie transformatorów czy niektórych części elektronicznych może być mniejsza.

Na rynku audio działają też mikrofirmy, które często nie są w stanie spełnić kryteriów wymaganych przez producentów podzespołów do nawiązania bezpośredniej współpracy. Mikrofirmy muszą kupować u dystrybutorów, płacąc mniej niż amatorzy, ale więcej niż duzi producenci.

Niestety nie mamy wiedzy na temat cen zaopatrzeniowych w dużych fabrykach działających na Dalekim Wschodzie.

Warto jeszcze pamiętać, że na całkowity koszt podzespołów wpływ może też mieć selekcjonowanie części. Czasami można za wyższą cenę kupić części wyselekcjonowane przez producenta/dostawcę. Czasami trzeba uwzględnić, że część podzespołów zostanie w trakcie selekcjonowania odrzucona.

Celowo wydzieliliśmy tego typu podzespoły jako osobną grupę. Po pierwsze chcemy w ten sposób zwrócić uwagę, że nie wolno pomijać podzespołów pomocniczych w kalkulacjach. Poza tym porównanie DIY oraz produkcji profesjonalnej wygląda w tym przypadku inaczej niż dla części głównych. Majsterkowicz, który jest gotów na kompromisy dotyczące estetyki czy szczegółów konstrukcyjnych i chce zminimalizować koszty ma spore szanse by znaleźć bardzo tanie podzespoły z demobilu, demontażu czy z ogłoszeń. No ale przy normalnym zakupie wygląda to zupełnie inaczej. Podzespoły z tej grupy amator zakupi drożej, a co więcej, różnice pomiędzy cenami detalicznymi i cenami zaopatrzeniowymi mogą być dla niektórych części bardzo duże, nawet kilkukrotne.

Mimo tak dużych widełek cenowych, na szczęście dla majsterkowiczów pomocnicze podzespoły zazwyczaj stanowią niedużą część kosztów całkowitych.

To bardzo istotny składnik kosztów. W wielu przypadkach to właśnie obudowa decyduje o opłacalności lub braku opłacalności DIY. Występują zarówno takie sytuacje gdy obudowy DIY są wielokrotnie droższe od firmowych, a czasami różnice są całkiem nieduże, rzędu kilkudziesięciu procent. Zróżnicowana - a przez to trudna do porównania - może też być jakość obudów wykonywanych różnymi sposobami. No i jest też grupa majsterkowiczów, którzy są w stanie wykonać obudowy samodzielnie. Wykonanie obudowy we własnym zakresie generalnie ma duży wpływ na całą kalkulację.

W produkcji masowej można bardzo tanio produkować estetyczne obudowy (zarówno kolumn jak i elektroniki) bazując na technologiach przemysłowych niedostępnych dla majsterkowiczów. Tytułem przykładu można podać wtryskowe formowanie elementów z tworzyw sztucznych. W praktyce amatorskiej nawet konwencjonalne obudowy wykonane w zakładach stolarskich czy warsztatach obróbki metali będą dużo droższe niż w produkcji wielkoseryjnej.

Proporcje poprawiają się na korzyść DIY kiedy w grę wchodzą ambitniejsze, droższe obudowy. Przede wszystkim wraz ze skracaniem serii i wzrostem komplikacji projektu szybko rosną ceny obudów w produkcji firmowej, a w DIY ten wzrost jest znacznie mniejszy. W przypadku obudów produkowanych krótkoseryjnie technologie dostępne dla amatorów i profesjonalistów upodabniają się. Dużą zmianą było upowszechnienie cyfrowej obróbki metali i drewna. Usługi CNC są już dostępne dla indywidualnych klientów. Tak więc relacje pomiędzy DIY a produkcją firmową dla droższych obudów mogą wyglądać podobnie jak dla podzespołów głównych, a czasami nawet korzystniej dla majsterkowiczów.

DIY
zyskuje

Przyjęło się, że majsterkowicze nie liczą swej pracy jako kosztu wykonania sprzętu i taką konwecję przyjmujemy jako obowiązującą.

Dla wyrobów produkowanych masowo, głównie na Dalekim Wschodzie, koszt robocizny przypadającej na pojedyncze urządzenie jest bardzo mały.

Natomiast dla krótkoseryjnej produkcji wykonywanej w zamożniejszych krajach robocizna może być całkiem istotnym składnikiem kosztów.

Dla amatora to często najprzyjemniejsza część hobby, traktowana wręcz jako korzyść, a nie koszt. Poza tym sporo sprzętu DIY powstaje w oparciu o gotowe projekty, także można skorzystać z owoców cudzej pracy.

Dla dużej firmy produkującej długie serie jest to zwykle jeden z mniejszych składników w kosztach. Poniesione wydatki rozkładają się bowiem na wiele egzemplarzy i mają mały udział w cenie jednostkowej.

Za to dla niskoseryjnej produkcji to może być kwota znacząca. Jeśli projektant, czy tym bardziej kilkuosobowy zespół poświęci kilka tygodni lub kilka miesięcy na zaprojektowanie jakiegoś urządzenia, które później zostanie powielone w kilkudziesięciu egzemplarzach, to w takim przypadku będzie to pozycja licząca się w kalkulacji.

Zazwyczaj w DIY nie wykonuje się prototypów, choć majsterkowicze czasami wykonują egzemplarze eksperymentalne. Jeśli jednak projekt DIY jest bardzo ambitny, a budowa egzemplarzy eksperymentalnych będzie niezbędna, to siłą rzeczy koszt projektu znacznie wzrośnie.

W działalności profesjonalnej pewne wydatki na prototypy i egzemplarze doświadczalne są niemal zawsze ponoszone, ale trudno mówić tu o stałych regułach. Dla uproszczenia można przyjąć, że w większości przypadków jest to nieduży składnik kosztów.

W ekstremalnym high-endzie sytuacja będzie wyglądała inaczej. Z jednej strony ilość wyprodukowanych egzemplarzy będzie mała, a z drugiej trudno sobie wyobrazić bardzo ambitny projekt firmowy bez doświadczalnych egzemplarzy, które będą sporo kosztować. To musi się odbić na cenie finalnej.

Jakieś zaplecze jest niezbędne zarówno w DIY jak i w produkcji komercyjnej.

Przy realizacji prostszych projektów amator może oprzeć się całkowicie na wypożyczonym sprzęcie i uniknąć jakichkolwiek wydatków w tej dziedzinie. Można też ograniczyć się do niedrogiego sprzętu pomiarowego, co przy wielu projektach jest wystarczające. Z drugiej strony są też majsterkowicze wydający spore pieniądze na sprzęt pomiarowy, który jest mało intensywnie wykorzystywany. Wydatki firm na zaplecze pomiarowe też są zróżnicowane.

W praktyce to zagadnienie jest niemal zawsze pomijane w kalkulacjach. Możemy jedynie poradzić abyście Państwo pamiętali o tej sprawie i indywidualnie ocenili czy jej uwzględnienie jest potrzebne w Waszym przypadku.

Tego typu koszty w DIY nie istnieją. Natomiast w działalności firmowej są nieuniknione. Jest to rozległy temat. Poziom wydatków tego rodzaju jest bardzo zróżnicowany w zależności od firmy. Duże zróżnicowanie występuje nawet w firmach o takiej samej wielkości. Mikrofirmy zwykle wstrzemięźliwie podchodzą do nadprogramowych wydatków, ale z drugiej strony niektóre tego typu firmy finansują jednak dość kosztowne przedsięwzięcia promocyjne, takie jak udział w branżowych wystawach.

Dla większości majsterkowiczów najważniejszym punktem odniesienia są znane specjalistyczne marki audiofilskie. Zdarzają się w tym gronie firmy działające z zaskakująco niskim poziomem kosztów nieprodukcyjnych, ale to dość rzadkie przypadki. Popularne firmy o ugruntowanej pozycji na rynku audiofilskim i międzynarodowej dystrybucji z reguły wydają na sferę nieprodukcyjną sporo pieniędzy.

Potentaci konsumpcyjnej elektroniki oczywiście też mają duże koszty, ale biorąc pod uwagę, że duża jest też wielkość obrotów, to wydatki nieprodukcyjne aż tak bardzo nie rzutują na finalne ceny produktów.

Tak czy inaczej, koszty nieprodukcyjne są elementem, który zawsze daje DIY przewagę nad produkcją firmową, bo każdy komercyjnie działający producent ma tego typu wydatki.

Do wszystkich poniesionych kosztów producent dolicza swój zysk - przynajmniej w większości przypadków.

Na rynkach elektroniki masowej margines zysku producenta jest z reguły niski. Zdarza się nawet, że producent nie zarabia nic, czy przez jakiś czas produkuje ze stratą.

Na rynku audiofilskim działają głównie firmy prywatne, które nie muszą ujawniać swych wyników finansowych. Nie ma więc żadnych wiarygodnych, oficjalnych danych dotyczących narzutów stosowanych przez specjalistyczne firmy audio. Wszystko wskazuje na to, że znane firmy audiofilskie o silnej pozycji na rynku mają spory margines zysku. Pamiętajmy jeszcze, że rentowna firma zapłaci podatek od dochodów.

Jeden z kluczowych czynników dla kalkulacji. Przeciętnie można przyjąć, że na rynku audiofilskim marża handlowa podwaja cenę fabryczną, choć oczywiście występują odchyłki w obie strony. Na rynku masowym marże będą z reguły niższe niż na rynku audiofilskim.

Znaczenie marży jest kluczowe. Mnożony jest bowiem każdy koszt, który został poniesiony zanim towar trafił do handlu. Jeśli analogiczny koszt nie był poniesiony w DIY to powstaje źródło oszczędności dla majsterkowicza.