Optymalny system dla początkujących - dwukanałowe stereo kontra wielokanałowe kino domowe

Doświadczeni użytkownicy sprzętu audio czy wideo zwykle mają dokładnie określone oczekiwania, a ich głównym zmartwieniem jest znalezienie środków finansowych na realizację swych celów. Natomiast nasi mniej zaawansowani czytelnicy nadsyłają pytania dotyczące optymalnego wyboru rodzaju sprzętu. Chodzi zwłaszcza o wybór pomiędzy dwukanałowym stereo a wielokanałowym kinem domowym. Obserwując rynek można wysnuć wniosek, iż optymalnym rozwiązaniem jest zakup systemu kina domowego jako bardziej uniwersalnego typu sprzętu. Przy bliższej analizie trzeba jednak stwierdzić, że popularność kina domowego ma po części znamiona mody, lub jak kto woli, trendu wylansowanego ze względów komercyjnych. Spróbujmy po kolei rozważyć najważniejsze argumenty za i przeciw.

Bilans zacznijmy od kwestii odtwarzania muzyki. Na rynku muzycznym zdecydowanie dominują nagrania dwukanałowe i ten stan rzeczy utrzyma się jeszcze dość długo (ten tekst powstał w kwietniu 2002, a przy aktualizacjach w 2012 i 2015 roku nie stwierdziliśy potrzeby wprowadzania żadnych istotnych zmian). Argument jakoby wielokanałowe systemy kina domowego miały się niebawem przydać do odtwarzania wielokanałowych nagrań muzycznych jest bardzo wątpliwy. Jeśli kwestia ta nabierze znaczenia, stanie się to najprawdopodobniej w przyszłości na tyle odległej, aby w tej chwili nie zaprzątać sobie tym głowy. Do odtwarzania dwukanałowych nagrań wystarczający jest dwukanałowy sprzęt. Dostępne są co prawda rozwiązania, które na bazie dwukanałowego zapisu tworzą dźwięk o większej ilości kanałów. Co więcej, poważani eksperci widzą w tym nawet możliwość uzyskania korzystnych zmian jakościowych (choćby trzykanałowy system reprodukcji firmy Meridian). Generalnie jest to jednak tylko teoria, na rynku nie ma powszechnie dostępnych środków pozwalających na podniesienie jakości odbioru nagrań dwukanałowych poprzez zastosowanie większej ilości kanałów przy odtwarzaniu. Zaś spotykane nieraz wielokanałowe efekty specjalne z prawdziwą jakością nie mają nic wspólnego.

Stosowanie systemów wielokanałowych do odtwarzania muzyki jest więc ogromnie marnotrawnym sposobem wykorzystania sprzętu. Zamiast kupować wielokanałowy system kolumn i wielokanałowy wzmacniacz możemy za mniej niż połowę ceny kupić system dwukanałowy, który zapewni równie dobrą (a pewnie i lepszą!) jakość przy odsłuchu muzyki.

Przy odtwarzaniu filmów zwiększenie ilości kanałów daje oczywistą korzyść. Ponieważ ścieżki filmowe stosują zapis wielokanałowy, to wielokanałowy sprzęt jest niezbędny do kompletnego odbioru dzieła. Nie oznacza to jednak by dwukanałowy odbiór filmów był pozbawiony sensu, czy automatycznie oznaczał niską jakość. Ścieżka filmowa w wersji dwukanałowej może mieć nadal dobre walory jak chodzi o barwę, dynamikę i w pewnym zakresie zapewnić też podstaowe efekty przestrzenne. Odtwarzając filmy przy pomocy dwukanałowych systemów dźwiękowych w pierwszej kolejności utracimy warstwę efektów przód-tył, w pewnym stopniu możemy też odczuć brak głośnika centralnego jako pogorszenie precyzji lokalizacji dźwięków z założenia dobywających się z ekranu, no i nastąpi też pewne zmniejszenie pola prawidłowego odsłuchu. Nowsze, odpowiednio skonfigurowane sytemy kina domowego mogą jeszcze odtwarzać dźwięki lokalizowane powyżej czy wręcz nad głową słuchacza. Jednak niezależnie od tego czy odtwarzamy filmy czy muzykę, wyższa klasa elektroniki i kolumn zawsze da poprawę jakości dźwięku.

Z rozważań tych płynie kilka wniosków. Kino domowe jest niezbędne dla wymagających kinomanów oglądających filmy w skupieniu i z natężoną uwagą, którzy na dodatek oczekują wysokiej jakości. Dla spełnienia takich wymagań kinoman będzie potrzebował systemu kina domowego.

Prawdziwi audiofile i bez tego artykułu zdają sobie sprawę, że kino domowe nie jest sprzętem dla nich. Wszyscy ci, którzy audiofilami nie są, ale tak czy inaczej większą wagę przywiązują do słuchania muzyki, znacznie lepiej zrobią pozostając przy systemach dwukanałowych. Po prostu taka opcja zagwarantuje znacznie lepsze wykorzystanie wydanych pieniędzy.

No ale są też klienci, którzy chcieliby mieć i dobrą jakość muzyki i dobrą jakość filmów. Te osoby muszą samodzielnie ocenić swe priorytety. Zwiększenie ceny systemu o około 2 do 2,5 raza będzie miało taką zaletę, że przy odtwarzaniu ścieżek filmowych pojawią się efekty dźwiękowe w kierunku przód-tył, poprawie może ulec lokalizacja dialogów na ekranie oraz wielkość pola prawidłowego odsłuchu. Ale to tylko przy filmach, bo przy odtwarzaniu muzyki generalnie nie będzie żadnej poprawy. Do indywidualnej oceny należy kwestia czy wspomniane efekty są warte tak znacznych nakładów finansowych.

Chciałbym też uczulić wszystkich na jeszcze jeden aspekt sprawy. Trzeba się liczyć z ograniczeniami lokalowymi. W systemie dwukanałowym niezbędne jest miejsce na ustawienie tylko dwóch kolumn, w systemie wielokanałowym będzie ich zwykle pięć lub siedem i do tego dojdzie jeszcze subwoofer. Co gorsza trzeba też dodatkowo zgrać pozycję kolumn z pozycją ekranu. Wbrew temu co twierdzą niektórzy, kolumn tych nie należy ustawiać byle gdzie. Nawet w przypadku subwooferów lokalizacja wcale nie jest tak dowolna jak to głoszą reklamy. Co gorsza, sam ekran ustawiony w pobliżu głośników może ze względu na swą obecność pogarszać dźwięk. Więcej kanałów to więcej kłopotów z ustawieniem. Lepiej więc nie porywać się na wielokanałowe instalacje w pomieszczeniach, które nie są do tego przygotowane.

Uniwersalny system do odtwarzania muzyki i filmów jest więc dość kosztownym luksusem i należy się poważnie zastanowić czy jest on optymalnym wyborem. Tanie systemy kina domowego są atrakcyjne tylko pozornie, mnogość elementów składowych i bogactwo dostępnych funkcji zapewnia się bowiem kosztem jakości komponentów, które są niestety tandetne. Dla większości klientów lepszym rozwiązaniem będzie wciąż tradycyjny system dwukanałowego stereo, nawet jeśli oprócz odsłuchu muzyki będzie on też odtwarzał filmy z DVD czy Blu-ray. Bilans jest prosty. Zmniejszenie kosztów systemu, zachowanie takiej samej (a może i lepszej) jakości przy odtwarzaniu muzyki i zupełnie przyzwoita jakość odtwarzania ścieżek filmowych po stronie zalet, a utrata części efektów przestrzennych w trakcie oglądania filmów po stronie wad - oto główne cechy systemów dwukanałowych. To nakazuje ostrożnie odnosić się do wielokanałowych systemów kina domowego.

Osobnym zagadnieniem jest dobór źródła. Oprócz kwestii jakości w grę wchodzą też podstawowe aspekty funkcjonalne. Na ten temat nie będziemy pisać w tym artykule. Po analizie własnych potrzeb, każdy zapewne sam ustali czy potrzebuje odtwarzacza CD, DVD, Blu-ray, serwera plików czy innego urządzenia. Nawet jeśli wybór padnie na DVD lub Blu-ray, to wcale nie należy automatycznie nastawiać się na kupno wielokanałowego amplitunera z pięcioma kolumnami i subwooferem. Konwencjonalny wzmacniacz z dwoma kolumnami wielu osobom zapewni znacznie lepszy kompromis.