Terminologia audio - sprzęt elektroniczny

W sprzęcie elektronicznym audio mamy dużo różnych rozwiązań i rozległą terminologię. W tym artykule skupimy się głównie na terminach, które sprawiają najwięcej kłopotów przy tłumaczeniu oraz na terminach zapożyczonych z angielskiego.

Stabilizowany, regulowany, zmienny (regulated, variable)

Angielskie słowa regulated oraz variable spotyka się w opisach wielu urządzeń elektronicznych. Ewidentnym błędem, który należy konsekwentnie zwalczać jest tłumaczenie słowa regulated jako regulowany tam gdzie chodzi o budowę zasilaczy. Pomimo dużej częstotliwości występowania tego błędu radzimy by się nie poddawać w egzekwowaniu prawidłowej wersji. Słowo regulated używane w opisach układów zasilających oznacza po polsku stabilizowany. Regulated power supply to polsku zasilacz stabilizowany. Kiedy w opisie układów zasilających pojawia sie określenie regulated voltage to chodzi o napięcie stabilizowane, a nie o napięcie regulowane. Często można z kontekstu wywnioskować, kiedy słowo regulowany jest używane zamiast słowa stabilizowany, ale tak czy inaczej wskazane jest rygorystyczne podejście do tematu. Mamy dobrą, utrwaloną polską terminologię i nie ma żadnej potrzeby by stosować zapożyczenia z angielskiego. A co gorsza powstaje też ryzyko nieporozumień. Zasilacz może być bowiem faktycznie regulowany w tym sensie, że jego napięcie wyjściowe będzie nastawne - powiedzmy w zakresie od 5V do 15V. Poza tym słowo regulowany jest używane w innym znaczeniu, tam gdzie mamy możliwość zmiany poziomu sygnału. Zwłaszcza dotyczy to parametrów/funkcjonalności wyjść urządzeń audio i w takim przypadku angielskim odpowiednikiem jest słowo variable.

Głośność, wzmocnienie, kontur (volume, gain, loudness)

Mamy tu trzy angielskie słowa, które w ogólności są wieloznaczne, ale w odniesieniu do wzmacniaczy audio mają ściśle określone znaczenia. Volume to prostu głośność (volume control = regulacja głośności). Gain to wzmocnienie. Zwracamy uwagę, aby nie mylić regulacji wzmocnienia z regulacją głośności. Mniej zorientowanym może się wydawać, że w obydwu przypadkach mamy taką samą funkcję. No ale nie wnikając w techniczne szczegóły podkreślmy, że regulacja wzmocnienia i regulacja głośności to dwie osobne sprawy, a techniczna różnica pomiędzy nimi jest istotna, a więc nie wolno tej różnicy ignorować przy tłumaczeniu. Natomiast układ czy przełącznik loudness we wzmacniaczu nie zmienia wcale głośności, tylko zmienia charakterystykę częstotliwościową podnosząc poziom na skrajach pasma akustycznego i po polsku jest to funkcja kontur. Nasze określenie wydaje się lepiej dobrane, choć i termin angielski ma swoje uzasadnienie techniczne, bo układy loudness według pierwotnego założenia miały służyć takiej kompensacji charakterystyki, aby uwzględnić zmiany czułości słuchu związane ze zmianą poziomu głośności.

Balanced, unbalanced (symetryczny, niesymetryczny, zrównoważony, niezrównoważony, zbalansowany, niezbalansowany)

W tym przypadku sprawa jest nieco subtelniejsza, bowiem generalnie nie ma nieporozumień co do samego znaczenia terminów. Mamy w technice audio dwa rodzaje połączeń (dotyczy to kabli, gniazd, wtyczek i samej konstrukcji urządzeń). Po angielsku są one nazywane balanced (gniazda, wtyki typu XLR) i unbalanced (gniazda, wtyki typu RCA, nazywane też po angielsku phono). Wiele osób chętnie stosuje spolszczone wersje terminów angielskich czyli zbalansowany oraz niezbalansowany. No ale zdaniem wielu osób takie słownictwo to mało elegancki żargon. Też nam się wydaje, że lepsze jest stosowanie określeń symetryczny, czy też zrównoważony (ang. balanced) oraz niesymetryczny, niezrównoważony (ang. unbalanced).

Połączenia, wtyki, gniazda

Angielskie słowo pin całkiem często pojawia się w polskich tekstach związanych z elektroniką i audio. Sposób jego stosowania jest jednak dyskusyjny. W opisach wtyczek i gniazd połączeniowych pin to po polsku bolec lub szpilka, bądź też styk - lepszy wariant można wybrać zależnie od tego czy chodzi o opis fizycznego kształtu czy o spełnianą funkcję. W przypadku wyprowadzeń układów scalonych polskie odpowiedniki pin'a to szpilka lub nóżka. Jak widać polska terminologia jest bardziej precyzyjna. Angielski pin ma jeszcze taką wadę, że w przeciwieństwie do terminów polskich będzie to słowo niezrozumiałe dla wielu osób, które słabiej się orientują w sprawach technicznych.

Najbardziej typowe złącze w analogowych połączeniach audio to wtyki i gnizada RCA nazywane też Cinch. Skrót RCA jest powszechnie używany dla określenia tego złącza w obiegu międzynarodowym. Cinch nie jest popularny w krajach anglojęzycznych, natomiast jest tam chętnie stosowana nazwa phono. Bezpośrednie przenoszenia angielskiego phono na polski grunt jest jednak zdecydowanie niewskazane, choć można spotkać takie przypadki.

Słowo phono jest też w jezyku angielskim stosowane dla określenia wejść we wzmacniaczach do podłączenia gramofonów. Po polsku jest to po prostu wejście gramofonowe i też nie ma potrzeby stosowania zapożyczenia z angielskiego. Natomiast skróty MM (od moving magnet) i MC (od moving coill) dla określenia poszczególnych rodzajów wkładek i rodzajów przystosowanych do nich wejść gramofonowych przyjęły się uniwersalnie, zarówno w polskim jak i w angielskim.

Skróty zapożyczone z angielskiego

W użytku jest sporo skrótów, które na dobre przyjęły się w oryginalnej, angielskiej wersji i próby szukania polskich odpowiedników nie mają sensu. Chodzi nie tylko o nazwy własne przeróżnych standardów jak BNC, DAB, DSD, DTS, FLAC, HDCD, MP3, SACD, SPDIF, THX, USB i tak dalej.

Płytka drukowana brzmi po polsku lepiej, ale nie ma sensu unikanie dobrze utrwalonego u nas skrótu PCB (printed circuit board).

Dawno wyprodukowane, nieużywane podzespoły w stanie fabrycznym pochodzące ze starych zapasów to części NOS (new old stock). Szczególnie popularny jest ten skrót w odniesieniu do lamp elektronowych.

Transmisja radiowa z modulacją amplitudy to AM (amplitude modulation), a transmisja z modulacją częstotliwości to FM (frequency modulation).

Specjalny kanał przeznaczony w systemach wielokanałowyvh dla ścieżki niskotonowej, to kanał LFE (low frequency effects).

Obsługa sygnałów cyfrowych

Streaming to po polsku strumieniowanie, trudno powiedzieć dlaczego tak wiele osób stosuje słowo angielskie.

Zespół scalonych układów elektronicznych do realizacji jakiegoś zestawu funkcji nazywa określamy jako chipset i w zasadzie nie ma tu żadnego polskiego odpowiednika dla terminu angielskiego.

Brak ścisłości występuje w terminologii dotyczącej konwerterów cyfrowo-analogowych. Zarówno w języku polskim jak i angielskim konwerterem (ang. converter) nazywany jest zarówno sam układ scalony dokonujący zamiany postaci sygnału jak również całe urządzenie spełniające tą funkcję. Zamiast słowa konwerter można też użyć terminu przetwornik (to słowo ma zresztą wiele innych znaczeń, zwłaszcza jako odpowednik angielskiego transducer). Z kolei w języku angielskim bardzo polularne jest korzystanie ze skrótu DAC (digital-analog-converter) i ten skrót przyjął się też w Polsce. Pomimo tego, że mamy przecież i polski skrót PCA (przetwornik cyfrowo-analogowy), pomimo tego, że DAC jeszcze razi niektorych żargonowym charakterem, wygląda na to, że z czasem przyjmie się równie dobrze jak wspomniane PCB.