Płyta gruborowkowa

Płyta gruborowkowa (rzadziej nazywana też normalnorowkową) to pierwszy powszechnie stosowany typ płyty gramofonowej. Płyty gruborowkowe są też potocznie nazywane szelakowymi ze względu na materiał z jakiego się je najczęściej produkowało. W literaturze anglojęzycznej nie stosuje terminu, kóry był by dosłownym tłumaczeniem polskiego terminu płyta gruborowkowa, lecz używa się określenia płyty 78-obrotowe - 78rpm records. Płyty gruborowkowe są dwustronne. Rowek z zapisem zaczyna się przy brzegu płyty i kończy przy jej środku. Stosowano prędkość 78 obrotów na minutę.

Płyty gruborowkowe występują w kilku rodzajach. Największą popularność zdobyły płyty o średnicy 10 cali pozwalające na zapis do około 3 minut na stronę. Drugim najpopularniejszym wariantem były płyty 12-calowe pozwalające na zapis do około 5 minut na stronę.

Na płytach gruborowkowych stosowany był tylko zapis monofoniczny, a rowek ma szerokość 150 mikronów. Według zaleceń IEC promień wierzchołka igły ma się zawierać w przedziale 51-76µm.

Pierwsze płyty z zapisem dźwięku powstały jeszcze w XIX wieku. Pierwotnie stosowano różne materiały do wyrobu płyt, brak było standaryzacji rozmiarów, prędkości obrotowych i sposobu nacinania rowka, a płyty były nagrywane w sposób czysto akustyczny za pośrednictwem tuby połączonej z rylcem. W latach 1920-tych rozpowszechniło się nagrywanie z pomocą mikrofonu i wzmacniaczy lampowych oraz ustandaryzowały się parametry techniczne samych płyt. Zaowocowało to podniesieniem jakości nagrań.

Po wprowadzeniu na rynek płyt drobnorowkowych produkcja płyt gruborowkowych zaczęła w późnych latach 1950-tych szybko maleć i praktycznie zanikła w latach 1960-tych. Później sporadycznie wydawane były tylko płyty gruborowkowe adresowane na rynek kolekcjonerski. Chociaż same płyty gruborowkowe już dawno wyszły z produkcji, z oferty nie zniknął sprzęt do ich odtwarzania. Dostępne są gramofony z prędkością 78rpm i niewielka ilość wkładek z igłami do odtwarzania płyt gruborowkowych.