Zwrotnica (głośnikowa)

Układ, który dzieli pasmo akustyczne na kilka węższych pasm. Każde z tych pasm jest następnie odtwarzane przez odpowiedni głośnik. Zwykle są to głośniki: wysokotonowy i niskośredniotonowy w kolumnach dwudrożnych albo niskotonowy, średniotonowy i wysokotonowy w kolumnach trójdrożnych. Na zwrotnicę składają się filtry: dolnoprzepustowe, górnoprzepustowe i pasmowoprzepustowe. Używanie zwrotnic jest powszechne ponieważ głośniki z reguły nie są w stanie odtwarzać całego pasma akustycznego z zadowalającą jakością i każdy z nich jest przeznaczony tylko do odtwarzania określonego zakresu częstotliwości (są wyjątki od tej reguły, przykładowo pełnopasmowe głośniki elektrostatyczne). Filtry zwrotnic projektuje się w ten sposób, by w miejscu odsłuchu sygnały z poszczególnych głośników zsumowały się prawidłowo i aby efekt tego sumowania jak najwierniej odwzorował pełnopasmowy sygnał wejściowy.

Podstawowe parametry zwrotnicy to:
* częstotliwość lub częstotliwości podziału
* nachylenie zbocza (np. 12 dB/oktawę, 24 dB/okt., im większa liczba tym stromsze nachylenie zbocza)
* typ filtru (np. Linkwitz-Riley, Bessel, Butterworth)

Stosuje się dwa rodzaje zwrotnic: aktywne i pasywne. Pasywne zwrotnice składają się z elementów pasywnych (cewek, kondensatorów, rezystorów, sporadycznie także transformatorów) i zwykle są zainstalowane we wnętrzu obudowy zestawu głośnikowego (zawsze są one po wzmacniaczu mocy w torze). Sygnały ze zwrotnicy pasywnej są podłączone bezpośrednio do głośników.

Zwrotnice aktywne wykorzystują elementy aktywne (układy scalone, tranzystory, lampy) i są umieszczone przed wzmacniaczami mocy. Za zwrotnicą aktywną znajdują się co najmniej dwa wzmacniacze mocy, które zasilają odpowiednie głośniki.

Możliwe jest też połączenie układów aktywnych i pasywnych w zwrotnicy zestawu głośnikowym. Przykładowo może to być konfiguracja, w której filtry aktywne dzielą sygnał na pasmo basowe i średnio-wysokotonowe, następnie w torze są dwa wzmacniacze mocy. Sygnał dla dolnej części pasma jest podłączony bezpośrednio do głośnika basowego, a sygnał ze wzmacniacza dla górnej części pasma jest jeszcze dzielony w zwrotnicy pasywnej i dopiero wtedy potem podłączony do głośników średniotonowych i wysokotonowych.

Zwrotnice mają bardzo duże znaczenie zarówno dla parametrów technicznych jak i subiektywnie postrzeganej jakości zestawów głośnikowych. W sensie ogólnym nie można wyróżnić rozwiązań technicznych (typy filtrów, częstotliwości podziału, itd), które są lepsze w każdych okolicznościach. Zastosowanie konkretnych topologii zwrotnic nie jest więc wyznacznikiem jakości. Przede wszystkim filtry zwrotnicy muszą być dobrane do możliwości, parametrów i charakterystyk głośników. Każdy wybór dotyczący konstrukcji zwrotnic owocuje inną kombinacją wad i zalet.